1576. Neuzenpennning van het Neuzengilde ‘Nazarius’

Voorzijde: + DEN. GVLDEN. VAN. NAZARIUS., baardloze tronie met grote knobbelige en pokdalige neus naar rechts
Keerzijde: LEYF. HEBBER. DER. NVESEN – .1576., tronie met baard en prominente haakneus naar links
 
Hoewel het neuzengilde (zgn. onder leiding van Jonkheer Domphoorn, vrijheer tot Nazareth en Markgraaf van Snuytenborch) helaas fictief blijkt, is de gildebrief ons wel overgeleverd. Deze brief, ‘Gedrukt in Flora op Goede-Vrydag onder de maaltijd’, doet zich voor als zijnde een serieuze ordonnantie van een officieel gilde, maar is echter bedoeld als jollig volksvermaak. Desondanks was er volgens Marie de Man in eerste instantie daadwerkelijk een narrengezelschap met deze naam, die wellicht verantwoordelijk was voor het uitgeven van deze penningen. Neuzen en hun karikaturale vormen fascineerde en amuseerde immers een groot deel van de populatie en vormde destijds het toppunt van humor.
 
De oudste penningen dateren uit 1576 en sluiten naadloos aan bij de latere neuzenboekjes die tot het einde van de 18e eeuw werden gedrukt. In deze neuzenboekjes kon men zien wat voor een belasting, oftewel ‘zyn Neuse-geldt’, zij moesten betalen. Zo moest een ‘Haarlemse spek-neus die kleyn is’ twee blanken en een duit betalen, ‘een Goudse roode brandewijns neus’ wel 6 stuivers, terwijl ‘een korte dicke en platte sleepers neus, met een uytstekende kin, daer men een half musje opsetten kan’ maar liefst 29 stuivers en een duit moest betalen. Deze penningen, qua formaat gelijkend aan rekenpenningen, moeten ongetwijfeld in verband worden gebracht met het gekscherende betalen van het neuzengeld. De neuzenboekjes, alsmede de penningen, zijn tegenwoordig uiterst zeldzaam, temeer in deze nette en leesbare kwaliteit.
 
In het verleden is door Dugniolle deze rekenpenning in verband gebracht met het 100-jarige jublieum van het beleg van de Duitse stad Neuss. Het betreft hier echter zondermeer een foutieve toeschrijving!